Czyste Powietrze w nowej odsłonie. Czeka nas zmiana zasad gry

Plan gry jest taki. Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) decyduje o zasadach finansowania Czystego Powietrza 18 marca. Rada nadzorcza Narodowego  Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zatwierdzi regulamin 21 marca. Program zostanie ogłoszony dzień później. Start – 31 marca. 

Dlaczego nie można ogłosić zasad programu już teraz? 

Bo – odpowiada Robert Gajda, wiceprezes NFOŚiGW – w lutym został złożony do EBI wniosek o 10 mld zł na finansowanie programu z unijnego Funduszu Modernizacyjnego. Więc…

– Jeżeli wystartowaliśmy do EBI o sfinansowanie programu i przedstawiliśmy naszą reformę, to do 18 marca czekamy na decyzję EBI – dodał cytowany przez nettg.pl Robert Gajda. 

Dlatego… – …nie mogę powiedzieć, że mam już coś w programie, jeżeli nie wiem, czy ta instytucja nam to przyjmie, bo może stwierdzić, że coś zmieni. Okazałoby się, że przedstawiłbym, że mam reformę przed decyzją instytucji finansującej – podkreślił. 

I przypomniał, że ogólne założenia reformy Czystego Powietrza zostały przedstawione w grudniu.

Co już wiemy o programie?

Że zawiera on wiele mechanizmów, które mają zapobiegać nadużyciom. Są to m.in.:

• zaliczki będą trafiały tylko na konta beneficjentów Czystego Powietrza, a nie wykonawców,
• zostaną wprowadzone limity dotacji w zależności od kosztów zaplanowanych prac,
• warunki przyznawania najwyższego dofinansowania będą bardziej rygorystyczne,
• trzeba być właścicielem nieruchomości przez określony czas przed złożeniem wniosku,
• inwestycja będzie często kontrolowana.

„Będziemy mieli oko na firmy, które przyłapiemy na nieuprawnionym działaniu” – zapowiedział NFOŚiGW w swoim komunikacie.

Lista poważnych nadużyć była długa

Przypomnijmy zatem, że pod koniec listopada ubiegłego roku NFOŚiGW wstrzymał przyjmowanie nowych wniosków do poprzedniej edycji programu Czyste Powietrze. Ta decyzja oburzyła m.in. ekologów i inwestorów.  

Operator tłumaczył wtedy, że konieczna jest reforma i uszczelnienie systemu. Bo bez tego będzie jeszcze więcej oszukanych osób, a nieuczciwi wykonawcy wyłudzą jeszcze więcej pieniędzy.

– Za mało styropianu na ścianie, brak wełny mineralnej w dachu – punktowała wtedy w rozmowie z money.pl Paulina Hennig-Kloska, szefowa Ministerstwa Klimatu i Środowiska. – Przy takich nieprawidłowościach trudno mówić o podnoszeniu efektywności energetycznej budynku. 

– Zdarzało się też – dodała – że ktoś zamontował drzwi za 40 tysięcy złotych.

W grudniu 2024 r. NFOŚiGW podał, że do prokuratury trafiły zawiadomienia o popełniania przestępstw przez kilka firm. Podejrzane umowy miały opiewać na ok. 600 mln zł.

Największy antysmogowy program w Polsce

Czyste Powietrze to pierwszy ogólnopolski program dopłat do wymiany starych pieców grzewczych, tzw. kopciuchów, na bardziej ekologiczne oraz docieplenia budynków. Jego celem od początku była walka ze smogiem.

Projekt ruszył w 2018 roku i dziś jest największym antysmogowym programem w Polsce.